- Clemens
- 1.
clēmens, entis (abl. usu. -ti;I.
but -te,
Liv. 1, 26, 8; Laber. ap. Macr. S. 2, 7, 3), adj. [etym. dub.; cf. lemures; and Germ. hold].Orig. (in the class. per. very rare), of the quiet, placid, pleasant state of the air, wind, or weather, mild, calm, soft, gentle ( = the class. placidus, quietus): undae clementi flamine pulsae, * Cat. 64, 272:B.clementior Auster vela vocat,
Stat. Th. 5, 468:aura Favoni,
Claud. Cons. Prob. Olyb. 272; cf. id. III. Cons. Hon. 165; Val. Fl. 6, 747:clementior dies,
Col. 11, 2, 2:clementior Arctos,
Sil. 1, 198:clementiores plagae (opp. Septentrio),
Pall. Febr. 12, 1.—Hence,Esp.1.Of the gentle motion of the sea, rivers, etc., placid, calm, etc.:2.mare,
Gell. 2, 21, 1:Pasitigris clementiore alveo praeterit, etc. (preced. by: praeceps inter saxa devolvitur),
Curt. 5, 3, 1:quā sit clementissimus amnis,
Ov. M. 9, 116.—Of places (opp. praeceps), smooth, of a gentle ascent:II.clivulus,
App. M. 4, p. 144.—Far more freq.,Trop.A.Of a calm, unexcited, passionless state of mind, quiet, mild, gentle, tranquil, kind (syn.:2.placidus, lenis): clementem vocabo non in alieno dolore facilem, sed eum, qui cum suis stimulis exagitetur, non prosilit, etc.,
Sen. Clem. 1, 20, 3:egit semper vitam... clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 1, 10:vita urbana atque otium,
id. ib. 1, 1, 17 (cf. with Cic. Rab. Post. 7, 17:vita quieta atque otiosa): ille suam semper egit vitam in otio, in conviviis: clemens, placidus,
Ter. Ad. 5, 4, 10; Liv. 38, 17, 17 (cf. the passages under clementia, cited from Flor.):cupio, patres conscripti, me esse clementem: cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,
Cic. Cat. 1, 2, 4:etsi satis clemens sum in disputando, tamen interdum soleo subirasci,
id. Fin. 2, 4, 12:(Arimphaeis) ritus clementes,
Plin. 6, 13, 14, § 35.—Transf. to animals. tame, domesticated: clementius genus columbarum [p. 353] (opp. agrestes), Varr. R. R. 3, 7, 2.—B.Specif.1.Mild in respect to the faults and failures of others, i. e. forbearing, indulgent, compassionate, merciful (class.; syn.: mitis, benignus, humanus, lenis, facilis, indulgens;* Hor.opp.: crudelis, inhumanus, asper al.): clementi (mi) animo ignoscet,
Plaut. Mil. 4, 6, 37; Ter. Hec. 3, 5, 22:judices et misericordes,
Cic. Planc. 13, 31; cf.C. 3, 11, 46; Tac. A. 2, 57:2.vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentiā clementissimus,
Cic. Rosc. Am. 30, 85; Nep. Epam. 3, 2:legis interpres,
Liv. 1, 26, 8:dominus facilis et clemens,
Suet. Aug. 67:justa et clemens servitus,
Ter. And. 1, 1, 9:castigatio,
Cic. Off. 1, 38, 137:clementior sententia,
Liv. 8, 31, 8.—More unusual: rumor, i. e. non nimius, mild, mitigated, praos (acc. to Prisc. p. 1202 P.), Sall. J. 22, 1.—Poet. of places:I.pars (insulae) ratibus clemens,
accessible, Claud. B. Gild. 511.— Adv.: clē-menter.(Acc. to I. A.) Gently, softly, mildly:B.non desiit adsidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno,
Sen. Q. N. 6, 31, 1:agitant venti oleas,
Pall. Nov. 5:spirant clementius Austri,
Stat. S. 2, 2, 27.—So of moderate, slow action gen.: Eu. Sequere sis. Ch. Sequor. Eu. Clementer quaeso;calces deteris,
Plaut. Merc. 5, 2, 111; so id. Stich. 4, 1, 26; id. Ep. 2, 2, 23. —(Acc. to I. B. 2.) By degrees, gradually, gently:II.clementer et molliter assurgens collis,
Col. 2, 2, 1; cf. Tac. A. 13, 38:editum jugum,
id. G. 1; Sil. 1, 274; Sen. Oedip. 280:accedere,
Tac. A. 12, 33; cf. in comp.:explorare, si quā Appennini juga clementius adirentur,
id. H. 3, 52.—(Acc. to II. A.) Quietly, placidly, tranquilly, calmly: accipere aliquid clementius aequo, * Lucr. 3, 314:B.si quid est factum clementer, ut dissolute factum criminer,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:leniter hominem clementerque accepit,
id. ib. 2, 4, 40, §86: ferre aliquid,
id. Att. 6, 1, 3:consolationes clementer admotae,
Plin. Ep. 5, 16, 11:quo id pacto fieri possit clementissime,
Plaut. Mil. 4, 3, 5:leo caudam clementer et blande movet,
Gell. 5, 14, 12.—(Acc. to II. B.) With forbearance, mildly, with indulgence:2.clementer et moderate jus dicere,
Caes. B. C. 3, 20:clementer a consule accepti,
Liv. 27, 15, 2:clementer ductis militibus,
i.e. peacefully, without plundering, id. 29, 2, 1.— Comp.:clementius tractare aliquem,
Plin. Ep. 8, 24, 5.— Sup.:clementissime scribere de aliquo,
Gell. 1, 18, 3:qui victoriā civili clementissime usus est,
Sen. Ira, 2, 23, 4.Clēmens, entis, m., a proper name, in later Lat. very freq.:Julius,
Tac. A. 1, 23; 1, 26; 15, 73; id. H. 1, 87; 2, 12:Arretinus,
id. ib. 4, 68; Suet. Dom. 11:Flavius,
id. ib. 15.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.